رابطه سود خالص و معیارهای سنجش وجه نقد در پیش بینی جریان های نقدی آتی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی - واحد علی آباد کتول

2 عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

3 مربی حسابداری دانشگاه پیام نور

چکیده

هدف تحقیق، بررسی رابطه سود خالص، جریان وجه نقد عملیاتی، و دو معیار سنتی جریان وجه نقد یعنی سود خالص به اضافه هزینه استهلاک و سرمایه در گردش عملیاتی، با جریان‌های نقدی آتی است. جامعه آماری این تحقیق شامل شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سال‌های 1384 تا 1388 می­باشد. نتایج نشان می­دهد در واحدهای تجاری کوچک و همچنین در سطح کل واحدهای تجاری، سود خالص نسبت به جریان وجوه نقد عملیاتی و شاخص­های سنتی آن، توانایی بیشتری برای پیش­بینی جریان‌های نقدی آتی دارد؛ در حالیکه در واحدهای تجاری بزرگ، جریان وجه نقد عملیاتی نسبت به سایر معیارها پیش­بینی­کننده بهتری است. همچنین برطبق نتایج، با افزایش اندازه شرکت، توانایی پیش­بینی کلیه مدل‌ها به میزان قابل توجهی افزایش می­یابد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relation between Earnings and Cash Measuring Factors with Predicting Future Cash Flows

نویسندگان [English]

  • Mansour Garkaz 1
  • aliasghar ghorbani 2
  • yasser rezaei 3
1
2
3
چکیده [English]

The purpose of this study is to examine the relative predictive power of earnings, cash flows from operations and two traditional measures of cash flows (i.e. earnings plus depreciation and amortisation expense, and working capital from operations) in forecasting future cash flows. Further, an investigation of the extent to which firm size influences the predictability of earnings and cash flows from operations is presented. Our sample includes 94 firms listed in Tehran Stock Exchange (TSE) for the period of 2005-2009. The results show that in small firms, earnings has more predictive power to anticipate future cash flows, as compared to cash flows from operations and traditional cash flow measures; however in large firms, cash flows from operations seems better predictor than other measures. Further, according to the findings, the predictability of all models significantly increases with the firm size.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Operating cash flow
  • Earnings
  • working capital from operation
  • earnings plus depreciation and amortization expense

مقدمه

 پیش­بینی، بخش مهمی از فرایند تصمیم­گیری می­باشد؛ زیرا در تصمیم­گیری در مورد آنچه که اتفاق خواهد افتاد، تامل می­شود. در تصمیم­گیری­هایی که در دنیای اقتصاد انجام می­شود، پیش­بینی­های مالی مساله اصلی و اولیه می­باشند. (العطار، 2004) ارزش پیش­بینی اطلاعات حسابداری به این معنی نیست که اطلاعات خود، یک پیش­بینی است؛ بلکه به معنی استفاده از این اطلاعات در فرایند پیش­بینی است. اطلاعات می­تواند از طریق بهبود ظرفیت­های تصمیم­گیرنده برای پیش­بینی یا تأیید یا تصحیح انتظارات اولیه، سبب تغییر در تصمیمات شود. (رحمانی، 1381)

در چارچوب نظری حسابداری مالی کشورهای مختلف، توجه خاصی به جریان­های نقدی و اهمیت پیش­بینی آن مبذول شده است. این تأکید تا حدی بوده که در اکثر کشورها این مهم به عنوان یکی از اهداف حسابداری و گزارشگری مالی تعریف شده است. جوامع حرفه­ای با تفاوت­های جزئی بر این نکته تاکید دارند که حسابداری مالی باید اطلاعاتی در اختیار استفاده­کنندگان از صورت‌های مالی قرار دهد تا آنان بتوانند مبلغ، زمان­بندی و قطعیت جریان‌های نقدی آتی را ارزیابی کنند. (اعتمادی و تاری وردی، 1385)

در استانداردهای حسابداری ایران، در بخش مفاهیم نظری گزارشگری مالی درباره اهمیت و ضرورت صورت جریان وجوه نقد به شرح ذیل تاکید شده است:

"باتوجه‌ به‌ هدف‌ صورت‌های‌ مالی‌، استفاده‌کنندگان‌ نیاز به‌ اطلاعات‌ درباره‌ جریان­های‌ ورودی‌ و خروجی‌ وجه‌ نقد دارند تا آنان‌ را در ارزیابی‌ نقدینگی‌، توان‌ واحد تجاری‌ جهت‌ بازپرداخت‌ بدهی­ها و جریان­های‌ نقدی‌ آتی‌ و نیز بررسی‌ ارزیابی­های‌ قبلی کمک کند.

صورت‌ جریان‌ وجوه‌ نقد به‌ همراه‌ یادداشت­های‌ توضیحی‌ مربوط‌، منعکس‌کننده‌ جریان­های‌ ورودی‌ و خروجی‌ نقدی‌ واحد تجاری‌ طی‌ دوره‌ است‌ و جریان­های‌ ناشی‌ از عملیات‌ را از جریان­های‌ ناشی‌ از سایر فعالیت­ها تفکیک‌ می‌کند. صورت‌ جریان‌ وجوه‌ نقد اطلاعات‌ مفیدی‌ در مورد طرق‌ ایجاد و مصرف‌ وجه‌ نقد توسط‌ واحد تجاری‌ ارائه‌ می‌کند".

سود تعهدی ممکن است توسط مدیران دستکاری شود؛ چون اقلام تعهدی، به صورت ماهوی تحت تاثیر سرشکن کردن اختیاری و انتخاب رویه­های مختلف حسابداری از سوی مدیریت قرار دارند. این ممکن است مربوط بودن سود تعهدی را در پیش­بینی جریان وجه نقد آتی در مقایسه با گردش وجه نقد حاصل از فعالیت­های عملیاتی، کاهش دهد. (دی چو، 1994)

از آنجا که‌ صورت‌ جریان‌ وجوه نقد تحت‌ تأثیر برخوردهای‌ متفاوت‌ حسابداری‌ درخصوص‌ معاملات‌ و رویدادهای‌ یکسان‌ در سطح‌ واحدهای‌ تجاری‌ مختلف‌ نیست‌، ارائـه‌ آن‌ قابلیت‌ مقایسه‌ جنبه‌ عملیاتی‌ عملکرد مالی‌ واحدهای‌ تجاری‌ مختلف‌ را افزایش‌ می‌دهد. (استانداردهای حسابداری ایران، 1380) به عقیده اسلوان (1996) پیش­بینی جریان نقدی امر مهمی می­باشد که در بسیاری از تصمیمات اقتصادی مورد نیاز می­باشد؛ زیرا جریان­های نقدی نقش بسیار مهمی در تصمیم­گیری گروه­هایی مانند تحلیل­گران اوراق بهادار، اعتباردهندگان و مدیران بازی می­کند. این گروه­ها علاقه دارند جریان­های نقدی آتی شرکت را ارزیابی کرده و به­واسطه آن به یک شاخص واضح و روشن از جریان­های نقدی شرکت در آینده دست یابند. به­عبارت دیگر یک هدف کلی از تجزیه و تحلیل­های بنیادی، پیش­بینی جریان­های نقدی آتی شرکت‌ها می­باشد. زیرا جریان­های نقدی مبنای پرداخت سود سهام، بهره و بازپرداخت بدهی­ها می­باشد. (کووک، 2002)

با توجه به توضیحات ذکر شده در بالا، تهیه شواهد جدید در زمینه توانایی نسبی سود و معیارهای وجه نقد در پیش­بینی وجه نقد آتی اهمیت زیادی دارد. بنابراین هدف اصلی این مطالعه تهیه شواهدی در زمینه سودمندی نسبی سود تعهدی و جریان وجه نقد عملیاتی، در پیش­بینی جریان وجه نقد آتی است. همچنین، وجه نقد حاصل از عملیات و دو معیار سنتی آن در زمینه قابلیت پیش­بینی وجه نقد با هم مقایسه می­شوند. علاوه بر این، اثر اندازه شرکت بر ارتباط سود و وجه نقد عملیاتی با جریان وجه نقد آتی نیز بررسی خواهد شد.

پیشینه پژوهش

آقایی و شاکری (1389) به بررسی توانایی جریان نقدی و اجزاء تعهدی سود در پیش­بینی جریان نقدی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج تحقیق نشان داد سود، جریان نقدی و اجزای تعهدی و جریان نقدی، توانایی پیش­بینی جریان وجه نقد آتی را دارند. همچنین، مدل جریان نقدی و اجزای تعهدی و مدل جریان نقدی، توانایی پیش­بینی بهتری نسبت به مدل سود دارند. به علاوه یافته­ها نشان داد نسبت­های نقدینگی توان پیش­بینی جریان نقد آتی را ندارند.

میرفخرالدینی و همکاران (1387) از طریق ایجاد سه مدل رگرسیون سود، جریان‌های نقدی و اجزای تعهدی سود و جریان‌های نقدی، جریان وجه نقد آتی را پیش­بینی کردند. نتایج بررسی‌ها حاکی از آن بود که سود، جریان‌های نقدی و اجزای تعهدی سود و جریان‌های نقدی، توانایی پیش­بینی جریان‌های نقدی آتی را دارند. اما توانایی متفاوتی بین سه مدل پیش­بینی وجود ندارد.

عرب مازار یزدی و صفرزاده (1386) به بررسی تفکیک سود در پیش‌بینی جریان­های نقدی عملیاتی آتی پرداخته­اندنتایج نشان داد با تفکیک جزء تعهدی به اجزاء بیشتر، توان توضیح دهندگی مدل در پیش‌بینی جریان­های نقدی بهبود می­یابد.

فرشادفر و همکاران (2008) توانایی نسبی سود و جریان وجوه نقد را در پیش­بینی وجوه نقد آتی مورد بررسی قرار دادند نتایج نشان داد وجه نقد عملیاتی قدرت بیشتری در پیش­بینی وجوه نقد آتی در مقایسه با سود و وجوه نقد محاسبه شده از طریق روش سنتی دارد. علاوه بر آن توانایی پیش­بینی سود و جریان وجوه نقد عملیاتی با افزایش اندازه شرکت به صورت قابل­ملاحظه­ای افزایش می­یابد. همچنین، برتری جریان وجوه نقد عملیاتی در مقایسه با سود در پیش­بینی جریان وجه نقد عملیاتی به موازات افزایش اندازه شرکت، قوی­تر می­شود.

یودر (2006) توانایی مدل‌های تعهدی در مقایسه با مدل‌های نقدی را به منظور پیش­بینی جریان‌های نقدی آتی بررسی کرد. او دریافت که مدل‌های تعهدی در مقایسه با مدل جریان نقدی، از توانی فزاینده برای پیش­بینی جریان نقدی آتی یکسال بعد برخوردار نیستند. نتایج نشان داد توان افزاینده پیش­بینی مدل‌های تعهدی، با کاهش نوسان در سود و فروش و همچنین کاهش نوسان نسبت موجودی به فروش‌های آتی، بهبود می­یابد.

چنگ و هالی (2005) نقش جریان‌های نقدی کلیدی و غیرکلیدی را در پیش­بینی جریان‌های نقد آتی مورد بررسی قرار دادند. محققان دریافتند:

  • اجزاء کلیدی جریان نقدی نسبت به اجزاء غیرکلیدی، اطلاعات متفاوتی درخصوص جریان‌های نقدی آتی منعکس می­کنند.
  • تفکیک اجزاء جریان نقد نسبت به مدل بارث و همکاران (2001)، بصورت قابل­ملاحظه­ای پیش­بینی جریان‌های نقدی را بهبود می­بخشد. بنابراین شمول اجزاء جریان نقد و اجزاء تعهدی نسبت به حالت تفکیک اقلام تعهدی و عدم تفکیک جریان‌های نقدی، پیش­بینی جریان‌های نقدی را بهبود می­بخشد.

 فرضیه­های تحقیق

بر اساس اهداف بیان شده در بالا فرضیه­های تحقیق به شرح زیر تدوین شدند:

فرضیه اول: جریان­های نقدی عملیاتی توانایی پیش­بینی جریان­های نقدی آتی را دارد.

فرضیه دوم: سود جاری توانایی پیش­بینی جریان­های نقدی آتی را دارد.

فرضیه سوم: سود جاری به اضافه استهلاک توانایی پیش­بینی جریان­های نقدی آتی را دارد.

فرضیه چهارم: سرمایه­درگردش عملیاتی توانایی پیش­بینی جریان­های نقدی آتی را دارد.

 جامعه و نمونه آماری

جامعه آماری تحقیق حاضر، کلیه شرکت‌های پذیرفته ‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد دوره زمانی پژوهش نیز سال‌های 1384 تا 1388 می‌باشد. نمونه آماری پژوهش با لحاظ برخی محدویت‌ها انتخاب شد. بر این اساس 94 شرکت در نمونه لحاظ شدند. به­منظور جمع­آوری داده­های مورد نیاز، از نرم­افزارهای رهاورد نوین، تدبیرپرداز و سایت­ سازمان بورس اوراق بهادار استفاده شده است.

 پس از جمع­آوری اطلاعات، داده­ها از طریق صفحات گسترده، طبقه­بندی، محاسبه و درنهایت با استفاده از بسته­های نرم­افزار اقتصادسنجی EVeiws 6 و آماری Minitab 15 مورد پردازش قرار گرفته­اند.

 

روش پژوهش

این پژوهش از نظر هدف کاربردی است. برای آزمون فرضیه‌های پژوهش، به ترتیب از معادله‌های زیر استفاده شد:

مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه اول:  (1) CFOit = δ0 + δ1 CFOit-1 + εit

مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه دوم:  (2) CFOit = α01 EARNSit-1 + εit

مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه سوم:  (3) CFOit = β0 + β1 EDPRit-1 + εit

مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه چهارم: (4) CFOit = γ0 + γ1 WCFOit-1 + εit

مدل کلی

CFOit = α01 EARNSit-1 + β1 EDPRit-1 + γ1 WCFOit-1 + δ1 CFOit-1 + εit(5)

یافته‌های پژوهش

 آمار توصیفی

نگاره (1) آمار توصیفی متغیرهای تحقیق را در قالب کل واحدهای تجاری نشان می­دهد.

نگاره (1): آمار توصیفی متغیرهای پژوهش

 

 CFO t

 CFO t -1

EARNS t -1

EDPR t -1

WCFOt-1

میانگین

 1781/0

 1448/0

 1725/0

 1965/0

1580/0

میانه

 1417/0

 6512/0

 1323/0

 1543/0

1306/0

حداکثر

 0431/1

 7725/0

 9065/0

 8472/0

3150/1

حداقل

6403/0-

5321/0-

1593/0-

1251/0-

525/0-

انحراف معیار

 2058/0

 1757/0

 1639/0

 1662/0

2419/0

چولگی

 7429/0

4103/0

 3481/1

 3064/1

0596/1

کشیدگی

 3995/5

 9283/4

 2706/5

 0234/5

7752/6

جارک برا

 99/155

 010/86

 32/243

 88/213

06/367

احتمال

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

جمع

 744/83

 063/68

 081/81

 383/92

283/74

انحراف مجموع مجذورات

 865/19

 482/14

 601/12

 968/12

46/27

تعداد مشاهدات

470

 470

470

 470

470

 نتایج آزمون فرضیه‌های پژوهش

 نتایج آزمون معادله‌های (1) الی (4)

نتایج آزمون مدل‌های پژوهش در نگاره (2) ارائه گردیده است.

نگاره (2): نتایج آزمون معادله‌های (1) الی (4)

 

مدل (1)

مدل (2)

مدل (3)

مدل (4)

CFO

7808/0

     

 (3472/17)

   

EARNINGS

 

6729/0

   
 

 (4978/6)

 

EDPRT

   

6631/0

 
   

 (8458/6)

WCFO

     

3140/0

     

 (7124/7)

Adjusted R 2

3119/0

3422/0

3406/0

2389/0

Durbin-Watson

0031/2

0200/2

0184/2

0598/2

F-statistic

08/107

77/122

919/121

4862/74

Prob (F-statistic)

000/0

000/0

000/0

000/0

بر اساس اطلاعات مندرج در نگاره (2):

1) متغیر جریان نقد عملیاتی جاری در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد. بنابراین فرضیه اول در سطح اطمینان 95 درصد پذیرفته می‌شود.

2) متغیر سود جاری در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد. بنابراین فرضیه دوم در سطح اطمینان 95 درصد پذیرفته می‌شود.

3) متغیر سود به­اضافه هزینه استهلاک در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد. بنابراین فرضیه سوم در سطح اطمینان 95 درصد پذیرفته می‌شود.

4) متغیر سرمایه­درگردش عملیاتی در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد. بنابراین فرضیه جهارم در سطح اطمینان 95 درصد پذیرفته می‌شود.

 

نتایج آزمون معادله (5)

نتایج آزمون معادله (5) در نگاره (3) ارائه شده است. بر این اساس:

1) متغیرهای جریان نقد جاری و سود جاری به­اضافه هزینه استهلاک در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارند.

2) متغیرهای جریان نقد جاری و سود جاری در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارند.

 نگاره (3): نتایج آزمون معادله (5)

 

مدل 1-5

مدل 2-5

CFO

4744/0

 4781/0

 (7717/3) *

 (7849/3) *

EARNINGS

 

 4490/0

 

 (5445/3) *

EDPRT

 4437/0

 

 (6315/3) *

 

WCFO

 0138/0

 0148/0

 (2058/0) **

 (2146/0) **

Adjusted R 2

 4079/0

 4101/0

Durbin-Watson

 0049/2

 0054/2

F-statistic

 (6252/81) *

 (3695/8) *

Prob (F-statistic)

000/0

 000/0

علامت* نشانگر معنی­داری در سطح اطمینان 99 درصد است. علامت** نشانگر عدم معنی­داری می­باشد.

آزمون فرضیه­‌ی پژوهش با اندازه شرکت‌ها

به منظور بررسی اثر متغیر اندازه شرکت بر فرضیه‌های پژوهش، شرکت‌ها در ابتدا بر اساس ارزش بازار به دو گروه بزرگ و کوچک تقسیم شدند

شرکت‌هایی که ارزش بازار سهام آنها کمتر از میانه است، کوچک و شرکت‌هایی که ارزش سهامشان بیشتر از میانه است، بزرگ تلقی می‌گردند.

آزمون فرضیات در پرتفوی شرکت‌های بزرگ

نتایج برآورد مدل‌های پژوهش در نگاره (4) ارائه شده است.

نگاره (4): نتایج آزمون معادله‌های (1) الی (4) در پرتفوی شرکت‌های بزرگ

 

مدل (1)

مدل (2)

مدل (3)

مدل (4)

CFO

 8483/0

     

 (634/12)

   

EARNINGS

 

 5494/0

   
 

 (1591/4)

 

EDPRT

   

 5647/0

 
   

 (3156/4)

WCFO

     

2515/0

     

 (4873/4)

Adjusted R 2

3320/0

3096/0

3149/0

2470/0

Durbin-Watson

9843/1

0897/2

0789/2

1136/2

F-statistic

435/56

007/51

253/52

591/37

Prob (F-statistic)

000/0

000/0

000/0

000/0

با توجه به اطلاعات مندرج در نگاره بالا:

1) متغیر جریان نقد عملیاتی جاری در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد. بنابراین فرضیه اول در سطح اطمینان 95 درصد پذیرفته می‌شود.

2) متغیر سود جاری در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد. بنابراین فرضیه دوم در سطح اطمینان 95 درصد پذیرفته می‌شود.

3) متغیر سود به­اضافه هزینه استهلاک در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد. بنابراین فرضیه سوم در سطح اطمینان 95 درصد پذیرفته می‌شود.

4) متغیر سرمایه­درگردش عملیاتی در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد. بنابراین فرضیه جهارم در سطح اطمینان 95 درصد پذیرفته می‌شود.

آزمون مدل کلی (مدل ترکیبی) در پرتفوی شرکت‌های بزرگ

اطلاعات آزمون معادله (5) در نگاره (5) ارائه شده است. بر این اساس:

1) متغیرهای جریان نقد جاری و سود جاری به­اضافه هزینه استهلاک در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارند.

2) متغیرهای جریان نقد جاری و سود جاری در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارند.

نگاره (5): نتایج آزمون معادله (5) در پرتفوی شرکت‌های بزرگ

 

مدل 5-1

مدل 5-2

CFO

 4970/0

 5054/0

 (777/3) *

 (8911/3) *

EARNS

 

 3993/0

 

 (8334/2) *

EDPRT

 4152/0

 

 (897/2) *

 

WCFO

 0201/0-

0122/0-

 (2180/0-) **

 (132/0-) **

Adjusted R 2

3849/0

3805/0

Durbin-Watson

1709/2

16/2

F-statistic

729/47*

86/46*

Prob (F-statistic)

000/0

000/0

علامت * نشانگر معنی­داری در سطح اطمینان 99 درصد است. علامت** نشانگر عدم معنی­داری می­باشد.

ضرایب رگرسیون برای متغیرهای جریان وجه نقد عملیاتی و سرمایه­در گردش عملیاتی در هر دو مدل بی­معنی می­باشد.

آزمون فرضیات در پرتفوی شرکت‌های کوچک

نتایچ آزمون معادله (1) الی (4) در پرتفوی شرکت‌های کوچک در نگاره زیر آمده است:

نگاره (6): نتایج آزمون معادله‌های (1) الی (4) در پرتفوی شرکت‌های کوچک

 

مدل 1

مدل 2

مدل 3

مدل 4

CFO

 3617/0

     

 (3726/3)

   

EARNINGS

 

 5547/0

   
 

 (0766/7)

 

EDPRT

   

 5478/0

 
   

 (1746/7)

WCFO

     

 2864/0

     

 (0184/6)

Adjusted R 2

1071/0

1674/0

1714/0

1261/0

Durbin-Watson

0965/2

82/1

8311/1

0027/2

F-statistic

288/30

079/50

475/51

221/36

Prob (F-statistic)

000/0

000/0

000/0

000/0

با توجه به اطلاعات منعکس شده در نگاره بالا:

1) متغیر جریان نقد عملیاتی جاری در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد. بنابراین فرضیه اول در سطح اطمینان 95درصد پذیرفته می‌شود.

2) متغیر سود جاری در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد. بنابراین فرضیه دوم در سطح اطمینان 95 درصد پذیرفته می‌شود.

3) متغیر سود به­اضافه هزینه استهلاک در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد. بنابراین فرضیه سوم در سطح اطمینان 95 درصد پذیرفته می‌شود.

4) متغیر سرمایه­درگردش عملیاتی در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد. بنابراین فرضیه جهارم در سطح اطمینان 95 درصد پذیرفته می‌شود.

 

آزمون معادله (5) در پرتفوی شرکت‌های کوچک

نتایج مربوط به آزمون معادله (5) در پرتفوی شرکت‌های کوچک در نگاره (8) ارائه شده است. بر این اساس:

1) متغیرهای سود جاری به­اضافه هزینه استهلاک در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد.

2) متغیرهای سود جاری در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و مثبت با متغیر وابسته دارد.

 نگاره (8): نتایج آزمون معادله (5) در پرتفوی شرکت‌های کوچک

 

مدل 5-1

مدل 5-2

CFO

 1078/0

1150/0

 (8115/0) **

 (8775/0) **

EARNS

 

 4131/0

 

 (2888/) 3*

EDPRT

 4091/0

 

 (3209/3) *

 

WCFO

 1069/0

 1074/0

 (4379/1) **

 (453/1) **

Adjusted R 2

2022/0

2013/0

Durbin-Watson

0639/2

0672/2

F-statistic

618/21*

498/21*

Prob (F-statistic)

000/0

000/0

 علامت * نشانگر معنی­داری در سطح اطمینان 99 درصد است. علامت** نشانگر عدم معنی­داری می­باشد.

نتیجه گیری

پیش­بینی جریان‌های نقدی عملیاتی با استفاده از جریان‌های نقدی عملیاتی سال‌های گذشته، به نحو معناداری امکان­پذیر است. به­عبارت­ دیگر فرضیه اول در سطح اطمینان 95 درصد تأیید می‌شود. از این نظر، نتیجه این تحقیق با یافته­های تحقیق بروکس (1981)، بوون و همکاران (1986)، پرسی و استاکس (1992)، دایناسنگ (1997)، کویرین و همکاران (1999)، کریشنان و لاگی (2000)، بارث و همکاران (2001)، العطار و حسین (2004) و کیم و کراوس (2005)، همخوانی دارد.

پیش­بینی جریان‌های نقدی عملیاتی با استفاده از سودهای تاریخی، به نحو معناداری امکان­پذیر است. یعنی فرضیه دوم، هم در سطح اطمینان 95 درصد تأیید می‌شود. از این نظر، نتیجه این تحقیق با یافته­های تحقیق گرینبرگ و همکاران (1986)، دیچاو و همکاران (1998)، مردوک و کراوز (1989)، لارک و ویلینگر (1996) و بارث و همکاران (2001)، همخوانی دارد.

پیش­بینی جریان‌های نقدی عملیاتی با استفاده از اولین معیار سنتی جریان وجه نقد، یعنی سود به­علاوه هزینه استهلاک، به­نحو معناداری امکان­پذیر است. به­عبارت دیگر این فرضیه نیز در سطح اطمینان 95 درصد تأیید می‌شود. از این نظر، نتیجه این تحقیق با یافته­های تحقیق پرسی و استاکس (1992) همخوانی دارد.

دومین معیار سنتی جریان وجه نقد، یعنی سرمایه­درگردش عملیاتی نیز، به­­­­­­­­­نحو معناداری، توانایی پیش­بینی جریان‌های نقدی عملیاتی را دارد. بنابراین فرضیه چهارم نیز، در سطح اطمینان 95 درصد تأیید می‌شود. از این نظر، نتیجه این تحقیق با یافته­های تحقیق گهاران (1988)، مردوک و کراوز (1989) و پرسی و استاکس (1992) همخوانی دارد.

در زمینه مقایسه مدل‌ها از نظر قابلیت پیش­بینی، همانطور که نتایج نشان می­دهد، سودهای تاریخی نسبت به جریان‌های نقدی عملیاتی، توانایی بیشتری برای پیش­بینی جریان‌های نقدی آتی دارند. این یافته با ادعای هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی و همچنین نتایج تحقیق گرین­برگ و همکاران (1986)، دیچاو و همکاران (1998)، مردوک و کراوز (1989)، لارک و ویلینگر (1996) و بارث و همکاران (2001)، همخوانی دارد. طبق یافته­های این تحقیق، در زمینه قابلیت پیش­بینی، پس از سود، به­ترتیب اولین معیار سنتی جریان وجه نقد یعنی سود خالص به­علاوه هزینه استهلاک، جریان وجه نقد عملیاتی، و سرمایه­درگردش عملیاتی قرار دارند. همچنین باید گفت که به لحاظ آماری، استفاده همزمان از جریان‌های نقدی عملیاتی تاریخی و سودهای تاریخی و سرمایه درگردش عملیاتی (مدل کلی در حالت اول) و نیز استفاده همزمان از جریان‌های نقدی عملیاتی، سود به­علاوه هزینه استهلاک و سرمایه­درگردش عملیاتی (مدل کلی در حالت دوم)، در مقایسه با مدل‌های تک متغیره، تا حد زیادی مدل پیش­بینی را بهبود می­بخشد. نتیجه این تحقیق با یافته­های بارث و همکاران (2001) و العطار و حسین (2004) سازگاری دارد. البته این نکته را هم باید اضافه کرد که طبق نتایج حاصل، این دو مدل ترکیبی از نظر توانایی پیش­بینی، تفاوت چندانی با هم ندارند.

در واحدهای تجاری کوچک، به­جای سود، سود خالص به­علاوه هزینه استهلاک (البته با اندکی تفاوت) بهترین پیش­بینی­کننده است. بعد از آن به ترتیب سود، سرمایه­درگردش عملیاتی و جریان وجه نقد عملیاتی قرار دارند. در زمینه استفاده از مدل کلی (ترکیبی) در واحدهای تجاری کوچک، از آنجا که ضرایب رگرسیون برای متغیرهای جریان وجه نقد عملیاتی و سرمایه­درگردش، هم در حالت اول و هم در حالت دوم بی­معنی می­باشد، امکان بکارگیری مدل ترکیبی جهت پیش­بینی جریان‌های نقدی آتی وجود ندارد.

در مورد واحدهای تجاری بزرگ، وضعیت اندکی متفاوت است. در این واحدها جریان وجه نقد عملیاتی نسبت به سود تاریخی، پیش­بینی­کننده بهتری برای جریان وجه نقد عملیاتی آتی می­باشد؛ درحالی­که در واحدهای کوچک و در کل واحدهای تجاری، سود تاریخی نسبت به جریان وجه نقد عملیاتی برتری دارد. نتایج این قسمت با نتایج حاصل از تحقیق فرشادفرو همکاران (2008)، العطار و حسین (2004) و کویرین و همکاران (1999) سازگاری دارد. علت این امر را می­توان به­کمک فرضیه هزینه­های سیاسی توجیه کرد. استفاده سیاستمداران و قانون­گذاران از ارقام سود، موجب مطرح­شدن فرضیه هرینه­های سیاسی در نظریه­های اثباتی حسابداری شده ­است. طبق این فرضیه، مدیران شرکت‌های بزرگ با استفاده از روش‌های حسابداری (مانند روش‌های استهلاک تسریعی)، سود گزارش­­شده را کاهش می­دهند. گزارش سود کمتر احتمالاً منجر به کاهش اقداماتی علیه این شرکت‌ها می‌شود و احتمال دریافت یارانه­های دولتی را افزایش می­دهد؛ درحالی­که افزایشها و درصدهای مثبت بالا، توجه رسانه­ها و مقامات را به­عنوان معیاری برای بحران یا انحصارگرایی به­خود جلب می­کند (خوش­طینت و نوروزبیگی، 1387). بنابراین می­توان گفت که در شرکت‌های بزرگ به­علت دستکاری­شدن سود، قابلیت اتکاء جریان وجه نقد بالاتر است و جهت پیش­بینی جریان وجه نقد آتی معیار مناسب­تری است. همچنین در این واحدها برخلاف واحدهای تجاری کوچک، استفاده همزمان از جریان‌های نقدی عملیاتی تاریخی و سودهای تاریخی و سرمایه­درگردش عملیاتی (مدل کلی در حالت اول) و نیز استفاده همزمان از جریان‌های نقدی عملیاتی، سود به­علاوه هزینه استهلاک و سرمایه ­درگردش عملیاتی (مدل کلی در حالت دوم)، نسبت به استفاده تنها از هر یک از این متغیرها، تا حد زیادی مدل پیش­بینی را بهبود می­بخشد.

به­عبارت دیگر با افزایش اندازه شرکت، توانایی پیش­بینی­کنندگی کلیه مدل‌ها افزایش می­یابد؛ بنابراین در زمینه میزان توانایی پیش­بینی جریان‌های نقدی آتی بوسیله مدل‌های پژوهش، اندازه شرکت یک عامل تأثیرگذار است. 

اعتمادی، حسین؛ تار­ی­وردی، یدالله (1385)؛ "تعیین تأثیر نحوه‌ ارائه‌ًً صورت جریان وجوه ‌نقد بر قضاوت­های سرمایه‌گذاران حرفه­ای"، فصل­نامه بررسی­های حسابداری و حسابرسی، شماره 45، صص 88- 69.
آذر، عادل؛ مومنی، منصور (1383)؛ آمار و کاربرد آن در مدیریت، دو جلدی. انتشارات سمت. چاپ هفتم.
آقایی، محمدعلی؛ شاکری، امیر (1389)؛ "بررسی توانایی جریان نقدی و اجزاء تعهدی سود در پیش­بینی جریان‌های نقدی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، فصل­نامه علمی پژوهشی حسابداری، سال دوم، شماره 5، بهار 89.
بروکز، کریس (1389)؛ مقدمه­ای بر اقتصادسنجی مالی، ترجمه بدری و الباقی، انتشارات نص، تهران، جلد اول، چاپ اول
رحمانی، علی (1381)؛ "سودمندی اقلام صورت‌های مالی غیر از سود در پیش­بینی سود"، رساله دکتری حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی.
عرب­مازار یزدی، محمد؛ صفرزاده، محمد حسین (1386)؛ "تفکیک سود و پیش­بینی جریان‌های نقدی عملیاتی آتی"، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، سال 14، شماره 49، صص 111- 138.
کردستانی، غلامرضا (1374)؛ "توانایی سود برای پیش­بینی جریان نقدی و سودهای آتی"، پایان­نامه کارشناسی ارشد حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
میرفخرالدینی، سیدحیدر؛ معین­الدین، محمود؛ ابراهیم­پور، علیرضا (1388)؛ "پیش­بینی جریان وجه نقدآتی به­کمک سود، جریان‌های نقدی و اجزای تعهدیسود"، فصل­نامه بررسی­های حسابداری وحسابرسی، شماره 55، صص 116- 99.
 
Al- Attar, A. and S. Hussain. (2004) ; “Corporate Data and Future Cash Flows”, Journal of Business, Finance & Accounting, vol. 31 , no. 7&8 ,pp. 861-903.
Cheng, C. S. and D. Hollie (2005) ; “The Usefulness of Core and None-Core Cash Flows in predicting Future Cash Flows” , working paper, University of Houston
Dechow, P. M. ; Kothari, S. P. and. Watts, R. L. (1998) ; “The Relation between Earnings and Cash Flows”, Journal of Accounting and Economics, Vol. 25, No. 1, pp: 133- 168.
Farshadfar, S. Ng, C. Brimble, M. (2008) ; ” The relative ability of earnings and cash flow data in forecasting future cash flows”, Pacific Accounting Review Vol. 20 No. 3, pp. 254-268.
FASB; ”Recognition and Measurement in Financial Statement of Business Enterprises”, Statement of Financial Accounting Concepts 1984; 5.
Financial Accounting Standards Board. (1978) ; “Objectives of FinancialReporting by Business Enterprises”, Statement of Financial Accounting Concepts, No. 1, Stamford, CT: FASB.
Kwok, H. (2002) ; “The Effect of Cash Flow Statement Format on Lenders’ Decisions”, The International Journal of Accounting , vol. 37 , pp. 347- 362.
Yoder, T. R. (2006) ; “The Incremental Cash Flow predictive ability of Accrual Models”, working paper, Penncylvania State University