تدوین مدل بلوغ واحد حسابداری در شرکت‌های ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حسابداری دانشگاه الزهرا (س)

2 عضو هیات علمی و دانشیار گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا

چکیده

واحد حسابداری یکی از بخش­های با اهمیت سازمان است که با تهیه و ارائه­ی اطلاعات سودمند، در برنامه­ریزی و کنترل امور سازمان به مدیران آن یاری می­رساند. به دلیل تفاوت در ویژگی­ها و مشخصه­های واحدهای حسابداری سازمان­های مختلف، عملکرد این واحد در سازمان­های مختلف، متفاوت است و سطح برآورده کردن هر یک از این نیازها، یکسان نمی­باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد و مشخصه­های واحدهای حسابداری و سطوح تکامل آن است. به این منظور از مدل استاندارد بلوغ CMMI، به عنوان چارچوبی برای شناسایی این ابعاد و سطوح تکامل آن­ها استفاده شده است. ساختار ماتریسی مدل بلوغ، دارای پیوستگی عمودی و افقی است، به این معنا که به­منظور بالغ کردن یک بُعد از مدل تا سطحی مشخص، نیاز است تا سایر ابعاد نیز تا آن سطح بالغ شده باشند. هر شرکت می­تواند به تناسب نیازهای خود، سطح خاصی از بلوغ را برای واحد حسابداری­اش انتخاب نماید. جامعه­ی آماری پژوهش، شامل مدیران مالی، حسابرسان داخلی، تحلیلگران سیستم­های مالی، شرکای موسسات حسابرسی، و مدیر عامل شرکت­ها است که با روش گلوله برفی، 51 نمونه انتخاب شدند و با آن­ها مصاحبه انجام شد. سپس داده­های پژوهش با استفاده از روش تحلیل تِم، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. تِم­های استخراج شده، در قالب مدل بلوغ CMMI، طبقه­بندی شدند و مدل پژوهش تدوین گردید. به­منظور اعتباربخشی به مدل نیز از روش­های اجماع داده­ها، کنترل اعضا، و معیارهای مقبولیت کوربین و استراوس استفاده شده است. براساس یافته­های پژوهش، ماتریس بلوغ واحد حسابداری شامل 6 بُعد: خدمات و نقش واحد حسابداری، گزارشگری، فرایندپذیری، فناوری اطلاعات، مدیریت ریسک سازمان، و منابع انسانی است که هریک از آن­ها طی 5 سطح بلوغ، تکامل می­یابند.جامعه‌ی آماری پژوهش، شامل مدیران مالی، حسابرسان داخلی، تحلیلگران سیستم‌های مالی، شرکای موسسات حسابرسی، و مدیر عامل شرکت‌ها است که با روش گلوله برفی، 51 نمونه انتخاب شدند و با آن‌ها مصاحبه انجام شد. سپس داده‌های پژوهش با استفاده از روش تحلیل تِم، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. تِم‌های استخراج شده، در قالب مدل بلوغ CMMI، طبقه‌بندی شدند و مدل پژوهش تدوین گردید. به‌منظور اعتباربخشی به مدل نیز از روش‌های اجماع داده‌ها، کنترل اعضا، و معیارهای مقبولیت کوربین و استراوس استفاده شده است. براساس یافته‌های پژوهش، ماتریس بلوغ واحد حسابداری شامل 6 بُعد: خدمات و نقش واحد حسابداری، گزارشگری، فرایندپذیری، فناوری اطلاعات، مدیریت ریسک سازمان، و منابع انسانی است که هریک از آن‌ها طی 5 سطح بلوغ، تکامل می‌یابند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Developing Accounting Department Maturity Model for Iranian Firms

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Ghashghaei 1
  • Shahnaz Mashayekh 2
1 phd student of accounting, alzahra university
2 Associate Prof. of Accounting, Faculty of Social Sciences and Economics, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Accounting department is an important part of an organization which helps management in planning and controlling the organization by providing useful information. According to the different features of this department, its performance varies among different organizations. The purpose of this paper is to investigate dimensions and features of accounting departments and their level of maturity. To do this, this study uses CMMI model as a framework. Matrix structure of maturity model has vertical and horizontal consistency. It means that in order to make a dimension mature, it's necessary to make all other dimensions mature up to that level. Any firm can mature its accounting department up to the level which it needs and is cost effective. Data are gathered through 51 interviews with CFOs, CEOs, audit firm’s partners, internal auditors and other related experts. Data are analyzed using thematic analysis. Research model is developed with regard to CMMI-SVC model. Finally, some experts who participated in the study are asked about research model which is developed. Findings show that role and responsibility of accounting department, reporting, processability, IT, Human resource, and organization risk management are 6 important dimensions of accounting department which evolve by 5 levels of maturing

کلیدواژه‌ها [English]

  • maturity model
  • accounting department
  • Thematic analysis

مراجع

از کیا، مصطفی و دربان آستانه، علیرضا. (1382). روش­های کاربردی تحقیق، جلد اول، انتشارات کیهان، چاپ اول.
حریری، نجلا. (1385). اصول و روش­های پژوهش کیفی. چاپ اول، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی - واحد علوم تحقیقات.
رحمانی، علی. (1392). مدل قابلیت حسابرسی داخلی. ماهنامه حسابدار. 28 (10): 33-24.
کرمی، غلامرضا و تاجیک، کامران. (1394). تدوین مدل گزارشگری حسابداری تورمی در ایران. بررسی­های حسابداری و حسابرسی. 22 (1): 125-104.
هومن، حیدرعلی. (1390). راهنمای عملی پژوهش کیفی، انتشارات سمت، تهران، چاپ سوم.
Azkia, M. & Darbane astane, A. R. (2003). Practical research methods. Vol 1. Keyhan pub. Ed 1. (In Persian).
Capability Maturity Model Integrated - SVC. Version 1. 3. (2010). Software Engineering Process Management Program.
Chaudhari. K. (2016). Importance of CMMI-DEV in COBIT-based IT Governance. At: http: //www. isaca. org/Knowledge-Center/Research/Documents/COBIT-Focus-Importance-of-CMMI-DEV-in-COBIT-based-IT-Governance_nlt_Eng_0116. pdf
Corbin, Juliet, Strauss, Anselm. (2008). Basics of Qualitative research, techniques and procedures for developing Grounded Theory. 3th edition.
FINANCIAL MANAGEMENT MATURITY MODEL. (2012). National Audit Office (NAO). At: https: //www. nao. org. uk/report/financial-management-maturity-model-4/
Hariri, N. (2006). Principal and methods of qualitative surveys. Ed 1. Islamic Azad University. (In Persian).
Hooman, H. (2011). Qualitative survey scientific guidance. Ed 3. SAMT. (In Persian).
Karami, Q. , Tajik, K. (2014). Developing inflation accounting model in Iran. Accounting and auditing review journal. No 22 (1). Pp 124-105. (In Persian).
Kozina. M. (2011). Applying the CMMI model in software process improvement. The 22nd International DAAAM Symposium, Volume 22, No. 1, ISSN 1726-9679.
Paulk, M. C. ; Curtis, B. ; Chrissis, M. B. ; Weber, C. V. (1993). Capability Maturity Model for Software, Version 1. 1. Software Engineering Institute.
Pourilas. K. ; & Fitsilis. P. (2010). Applying Capability Maturity Model for Maintenance Services: A Case Study. 1ST OLYMPUS INTERNATIONAL CONFERENCE ON SUPPLY CHAINS, KATERINI, GREECE.
Rahmani, A. (2013). Internal auditing capability model. Accountant magazine. No 262. (In Persian).
The Institute of Internal Auditors Research Foundation, (2009) , Internal Audit Capability Model (IA-CM) For the Public Sector.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 شهریور 1397
  • تاریخ بازنگری: 23 آذر 1397
  • تاریخ پذیرش: 24 آذر 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار