فرآیند افشای مسائل عمده حسابرسی در گزارش حسابرس: نظریه داده‌بنیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

10.22051/jera.2024.47437.3258

چکیده

در سال 1401 افشای مسائل عمده حسابرسی با هدف ارتقای ارزش اطلاعاتی گزارش حسابرس ضرورت یافته است. مسائل عمده حسابرسی، مسائل با اهمیتی هستند که نقش حیاتی در حسابرسی داشته اند و شامل مسائل مرتبط با واحد تجاری و مسائل مرتبط با حساب‌ها می باشند. هدف پژوهش حاضر مدل‌سازی فرآیند افشای مسائل عمده در بازار حسابرسی ایران است. روش انجام این پژوهش نظریه داده ‌بنیاد بوده و ابزار پژوهش مصاحبه عمیق با خبرگان، جهت شناخت وضع موجود و کشف تنگناها و چالش‌های موجود بر سر راه فرآیند این افشاییات است. بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده (47 مفهوم و 14 مقوله)، علت اصلی نیاز به افشای مسائل عمده حسابرسی، همگامی با مراجع بین‌المللی در جهت افزایش محتوای اطلاعاتی گزارشات حسابرسی و الزام آن از سوی سیاست‌گذاران حرفه بوده است. راهبرد افشای چنین مسائلی عبارتست از ارزیابی و شناسایی تنگناها و نقاط با اهمیت چالش ‌برانگیز در فرآیند حسابرسی و افشای این مسائل و نحوه برخورد حسابرس با آنها در گزارش، ضمن اطلاع‌رسانی به ارکان راهبری شرکت می‌باشد. عوامل مختلفی در اجرای این راهبرد اثرگذارند که از آن جمله می‌توان به ویژگی‌های صاحب‌کار، ویژگی‌های مؤسسه حسابرسی و ویژگی‌های کار حسابرسی اشاره کرد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد فرآیند افشای مسائل عمده حسابرسی در ایران تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داشته و با چالش‌هایی اساسی (چالش‌های استفاده‌کنندگان، استانداردها و چالش‌های حرفه‌ای) روبرو است. چنانچه این چالش‌ها برطرف نگردد، حرفه به هدف غایی خود یعنی افزایش محتوای اطلاعاتی گزارش حسابرسی و کمک به تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان و اعتماد عمومی نخواهد رسید. با توجه به جدید بودن الزام به افشای این مسائل در گزارش حسابرس و تحقیقات اندک صورت گرفته در این حوزه، این تحقیق می تواند در شناخت فرآیند مذکور تا رسیدن به نقطه مطلوب برای سیاست گذاران و ذینفعان مربوطه رهنمودهایی را ارایه و به دانش مربوطه بیفزاید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Process of Disclosing Key Audit Matters in Audit Report: Grounded Theory

نویسندگان [English]

  • Hoda Eskandar 1
  • Erfan Safdel 2
1 Assistant Professor, Department of Accounting, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba’i University, Iran.
2 M.Sc. Student, Department of Accounting, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Since 2022, disclosing key audit matters (KAMs) has been required, aiming to enhance the information content of audit reports. KAMs are challenging issues that have played a vital role in the audit process. They are divided into 2 classes: account-level and entity-level KAMs. This research seeks to design a model for the process of disclosing KAMs in Iran. This study uses grounded theory for its purpose. Moreover, its research instrument is in-depth interviews with experts, to understand the current situation and discover the bottlenecks and challenges of this process. According to the obtained findings (74 concepts and 13 categories), The main reason for the need to disclose the KAMs was synchronizing with international authorities to increase the information content of audit reports and its requirement by Iranian policymakers. An appropriate strategy is to evaluate and identify risky and challenging points in the audit process and disclose these issues and how the auditor deals with them in the report while informing the company's management. Various factors affect the implementation of this strategy, including the characteristics of the client, the characteristics of the audit firm, and the characteristics of the audit work. The obtained results show that the process of disclosing KAMs in Iran is far from reaching the desired point and faces big challenges (the challenges alluding to users, standards, and the audit profession). If these challenges are not solved, the profession will not reach its ultimate goal, i.e., increasing the information content of the report and helping users make decisions and public trust. Due to the novelty of the requirement to disclose these issues in the auditor's report and the little research conducted, this research can provide guidelines and add to the relevant knowledge in understanding the mentioned process until reaching the desired point for policymakers and relevant stakeholders

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Audit Matters (KAMs)
  • Entity-level KAMs
  • Account-level KAMs
  • Grounded Theory
منابع
ایمان، محمد تقی. (1391). روش شناسی تحقیقات کیفی، انتشارات سبحان، چاپ اول.
دانایی فرد، حسن و امامی، مجتبی. (1386). استراتژی های پژوهش کیفی: تاملی بر نظریه پردازی داده بنیاد، اندیشه مدیریت راهبردی، 1 (2): 69-97.
سازمان حسابرسی. (1401). استاندارد حسابرسی 701.
سازمان حسابرسی. (1401). دستورالعمل تهیه و ارائه گزارش حسابرس مستقل و بازرس قانونی نسبت به صورت‌های مالی.
ﺟﻌﻔﺮی ﻧﺴﺐ ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ، ﻧﺪا و ﻣﻼﻧﻈﺮی، ﻣﻬﻨﺎز. (1398). گزارش کنونی و جدید حسابرس: دیدگاه حسابرسان ایرانی، پژوهش‌های تجربی حسابداری، 7 (28): 95-116.
ﺟﻌﻔﺮی ﻧﺴﺐ ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ، ﻧﺪا؛ رﺣﻤﺎﻧﻲ، ﻋﻠﻲ و ﻣﻼﻧﻈﺮی، ﻣﻬﻨﺎز. (1398). چالش‌ها و فرصت‌های تغییر گزارش حسابرس در ایران، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 26 (3): 348-370.
ﺟﻌﻔﺮی ﻧﺴﺐ ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ، ﻧﺪا؛ رﺣﻤﺎﻧﻲ، ﻋﻠﻲ و ﻣﻼﻧﻈﺮی، ﻣﻬﻨﺎز، عزیز خانی، مسعود و بزرگ اصل، موسی. (1398). شناسایی و افشای موضوع‌های کلیدی حسابرسی در گزارش حسابرس: دیدگاه حسابرسان ایرانی، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 8 (29): 229-242.
عباسپور ثانی، امیر؛ حاجی‌ها، زهره؛ حجازی، رضوان و نجفی مقدم، علی. (1401). واکاوی تأثیر افشای موارد کلیدی گزارش حسابرسی بر کاهش عدم موفقیت کسب و کار شرکت‌های بازار سرمایه، دانش حسابداری مالی، 9 (4): 219-250.
کوشان فر، فروزنده؛ گل چین، زهرا و میرزایی، مریم. (1402). موضوعات کلیدی حسابرسی و رفتار گزارشگری مالی. حسابداری و فناوری های نوین، 4 (5): 55-77.
مشایخی، بیتا، مهرانی؛ کاوه، رحمانی، علی و مداحی، آزاده. (1392). تدوین مدل کیفیت حسابرسی. فصلنامه بورس اوراق بهادار، 23 (6): 103-137.
ملکان، محدثه؛ کرملو، میثم و حاتمی، علی. (1401). بررسی ارتباط چرخش حسابرس و افشاء موضوعات کلیدی حسابرسی بر کیفیت گزارشگری مالی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. نهمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، حسابداری و توسعه اقتصادی، تفلیس، گرجستان.
نصیری، محمد و زینالی، معصومه. (1402). رابطه چرخش حسابرس و افشای موضوعات کلیدی حسابرسی با کیفیت گزارشگری مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. چشم انداز حسابداری و مدیریت، 6 (84): 196-213.
References
Asare, S. K; & Wright, A. M. (2012). Investors’, auditors’, and lenders’ understanding of the message conveyed by the standard audit report on the financial statements. Accounting Horizons, 26(2), 193–217.
Backof, A. G; Bowlin, K; & Goodson, B. M. (2022). The importance of clarification of auditors’ responsibilities under the new audit reporting standards. Contemporary Accounting Research, 39(4), 2284–2304.
Bepari, M. K; Mollik, A. T; Nahar, S; & Islam, M. N. (2022). Determinants of accounts level and entity level key audit matters: further evidence. Accounting in Europe, 19(3), 397–422.
Brasel, K; Doxey, M. M; Grenier, J. H; & Reffett, A. (2016). Risk disclosure preceding negative outcomes: The effects of reporting critical audit matters on judgments of auditor liability. The Accounting Review, 91(5), 1345–1362.
Cameran, M; & Campa, D. (2023). Key Audit Matters and Audit Outcomes: Evidence from the European Union. SSRN.
Carver, B. T; & Trinkle, B. S. (2017). Nonprofessional investors’ reactions to the PCAOB’s proposed changes to the standard audit report. Available at SSRN 2930375.
Corbin, J; & Strauss, A. (2015). Basics of qualitative research (Vol. 14). sage.
Danaeifard, H; & Emami, S. M. (2007). Qualitative Research Strategies: A Reflection on Grounded Theory. Management Thought, 1 (2), 69–97. (In Persian)
Ecim, D; Maroun, W; & Duboisee de Ricquebourg, A. (2023). An analysis of key audit matter disclosures in South African audit reports from 2017 to 2020. South African Journal of Business Management, 54(1), 3669.
Elshafie, E. (2023). Critical audit matters: litigation, quality and conservatism. Review of Accounting and Finance, 22(3), 294–328.
Ferreira, C; & Morais, A. I. (2019). Analysis of the relationship between company characteristics and key audit matters disclosed. Revista Contabilidade & Finanças, 31, 262–274.
Gimbar, C; Hansen, B; & Ozlanski, M. E. (2016). Early evidence on the effects of critical audit matters on auditor liability. Current Issues in Auditing, 10(1), A24–A33.
Gold, A; & Heilmann, M. (2019). The consequences of disclosing key audit matters (KAMs): A review of the academic literature. Maandblad Voor Accountancy En Bedrijfseconomie, 93(1/2), 5–14.
Gold, A; Heilmann, M; Pott, C; & Rematzki, J. (2020). Do key audit matters impact financial reporting behavior? International Journal of Auditing, 24(2), 232–244.
Gutierrez, E; Minutti-Meza, M; Tatum, K. W; & Vulcheva, M. (2018). Consequences of adopting an expanded auditor’s report in the United Kingdom. Review of Accounting Studies, 23(4), 1543–1587.
Iman, Mohammad Taghi. (2012). Qualitative research methodology. Sobhan publication, E/1. (In Persian)
Iranian audit organization. (2021). Auditing Standard No. 701. (In Persian)
Iranian audit organization. (2021). Manual for preparing and presenting the report of the independent auditor and the legal auditor regarding the financial statements. (In Persian)
International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB), (2016). Determining and Communicating Key Audit Matters (KAM), June 2016.
Jafari Nasab Kermani N; & Molanazari, M; (2019). Present and new auditor report: Iranian Auditors perspectives, Journal of Empirical Research in Accounting, 7 (28), 95-116. (In Persian)
Jafari Nasab Kermani, N; Molanazari, M; & Rahmani, A. (2019). Challenges and opportunities of changing the auditor report in Iran. Journal of Accounting and Auditing Review, 26(3), 348–370. (In Persian)
Jafari Nasab Kermani, N; Molanazari, M; Rahmani, A; Azizkhani, M; & Bozorgasl, M. (2019). Identification and Disclosure of Key Audit Matters in the Audit Report: Outlook of Iranian. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 8(29), 229–242. (In Persian)
Kachelmeier, S. J; Rimkus, D; Schmidt, J. J; & Valentine, K. (2020). The forewarning effect of critical audit matter disclosures involving measurement uncertainty. Contemporary Accounting Research, 37(4), 2186–2212.
Kooshan Far, Forouzan; Golchin, Zahra; & Mirzaei, Maryam. (2023). Key audit matters and financial reporting behavior, Accounting and Emerging Technology, 4 (5): 55-77. (In Persian)
Lennox, C. S; Schmidt, J. J; & Thompson, A. M. (2023). Why are expanded audit reports not informative to investors? Evidence from the United Kingdom. Review of Accounting Studies, 28(2), 497–532.
Li, H. (2020). A study of key audit matters disclosure. Modern Economy, 11(2), 399–406.
Liao, L; Sharma, D; Yang, Y. J; & Zhao, R. (2023). Adoption and content of key audit matters and stock price crash risk. International Review of Financial Analysis, 88, 102706.
Lynch, D; Mandell, A; & Rousseau, L. M. (2021). The Importance of Topical Content in Understanding Expanded Audit Reporting: Evidence from Tax-Related Key Audit Matters.
Mah’d, O. A; & Mardini, G. H. (2022). Matters may matter: The disclosure of key audit matters in the Middle East. Cogent Economics & Finance, 10(1), 2111787.
Malekan, Mohadeseh; Karamloo, Meisam; & Hatami, Ali. (2022). Investigation the relationship between auditor tenure and disclosing key audit matters on financial reporting quality in companies listed in TSE, 9th international conference of management, accounting and economic advancement, Tiflis, Georgia. (In Persian)
Mashayekhi, B; Mehrani, K; Rahmani, A; & Maddahi, A. (2013). Developing a Model of Audit Quality. Journal of Securities Exchange, 6(23), 103–137. (In Persian)
Mohd Sanusi, Z; Iskandar, T. M; Monroe, G. S; & Saleh, N. M. (2018). Effects of goal orientation, self-efficacy and task complexity on the audit judgement performance of Malaysian auditors. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 31(1), 75–95.
Muñoz-Izquierdo, N; Pincus, M; & Wellmeyer, P. (2024). Are key audit matter disclosures useful in assessing the financial distress level of a client firm? The British Accounting Review, 56(2), 101200.
Nasiri, M; & Zeinali, M. (2023). The relationship between auditor rotation and disclosure of key audit issues with the quality of financial reporting in companies admitted to the Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Management Vision, 6(84), 196–213. (In Persian)
Özcan, A. (2021). What factors affect the disclosure of key audit matters? Evidence from manufacturing firms. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(1), 149–161.
PCAOB. (2019). Implementation of critical audit matters: a deeper drive on the determination of cAMs. March18, staff guidance.
Pinto, I; & Morais, A. I. (2019). What matters in disclosures of key audit matters: Evidence from Europe. Journal of International Financial Management & Accounting, 30(2), 145–162.
Rautiainen, A; Saastamoinen, J; & Pajunen, K. (2021). Do key audit matters (KAMs) matter? Auditors’ perceptions of KAMs and audit quality in Finland. Managerial Auditing Journal, 36(3), 386–404.
Reid, L. C; Carcello, J. V, Li, C; Neal, T. L; & Francis, J. R. (2019). Impact of auditor report changes on financial reporting quality and audit costs: Evidence from the United Kingdom. Contemporary Accounting Research, 36(3), 1501–1539.
Seebeck, A; & Kaya, D. (2023). The power of words: an empirical analysis of the communicative value of extended auditor reports. European Accounting Review, 32(5), 1185–1215.
Segal, M. (2019). Key audit matters: insight from audit experts. Meditari Accountancy Research, 27(3), 472–494.
Shao, X. (2020). Research on disclosure status and influencing factors of key audit matters. Modern Economy, 11(03), 701.
Sierra-García, L; Gambetta, N; García-Benau, M. A; & Orta-Pérez, M. (2019). Understanding the determinants of the magnitude of entity-level risk and account-level risk key audit matters: The case of the United Kingdom. The British Accounting Review, 51(3), 227–240.
Sirois, L.-P; Bédard, J; & Bera, P. (2018). The informational value of key audit matters in the auditor’s report: Evidence from an eye-tracking study. Accounting Horizons, 32(2), 141–162.
Smith, K. W. (2023). Tell me more: A content analysis of expanded auditor reporting in the United Kingdom. Accounting, Organizations and Society, 108, 101456.
Strauss, A; & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research techniques.
Suttipun, M. (2021). Impact of key audit matters (KAMs) reporting on audit quality: evidence from Thailand. Journal of Applied Accounting Research, 22(5), 869–882.
Wuttichindanon, S; & Issarawornrawanich, P. (2020). Determining factors of key audit matter disclosure in Thailand. Pacific Accounting Review, 32(4), 563–584.
Xu, X; Ye, F; & Chen, Y. (2023). The joint effect of investors’ trait scepticism and the familiarity and readability of key audit matters on the communicative value of audit reports. China Journal of Accounting Studies, 11(1), 1–28.
Zhai, H; Lu, M; Shan, Y; Liu, Q; & Zhao, Y. (2021). Key audit matters and stock price synchronicity: Evidence from a quasi-natural experiment in China. International Review of Financial Analysis, 75, 101747.
Zhang, P. F; & Shailer, G. (2022). The impact of audit committee expertise on external auditors’ disclosures of key audit matters. International Journal of Auditing, 26(2), 151–170.