تأثیر سرمایه فکری بر رابطه بین نظام حاکمیت شرکتی و اجتناب مالیاتی

فغانی, مهدی; زارعی, حمید; سعیدی گراغانی, مسلم; دارسنج, سکینه

doi:10.22051/jera.2018.18450.1891

تأثیر سرمایه فکری بر رابطه بین نظام حاکمیت شرکتی و اجتناب مالیاتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار حسابداری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران

² کارشناس ارشد حسابداری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران

³ مربی حسابداری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران،

10.22051/jera.2018.18450.1891

چکیده

عدم وجود سازوکارهای حاکمیت شرکتی مناسب، می‌تواند زمینه را برای اقدامات فرصت‌طلبانه مدیران فراهم سازد؛ یکی از این اقدامات فرصت‌طلبانه سوق دادن فعالیت‌های اجتناب مالیاتی در جهت منافع خودشان می‌باشد که می‌تواند موجب اتلاف منابع مالیاتی گردد. هدف این تحقیق، بررسی تأثیر سرمایه فکری بر رابطه میان حاکمیت شرکتی و اجتناب مالیاتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است. ازاین‌رو، داده‌های استخراج شده از 94 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی سال‌های 1389 تا 1394 از طریق مدل رگرسیون با استفاده از داده‌های ترکیبی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که سرمایه فکری رابطه میان سازوکارهای حاکمیت شرکتی و اجتناب مالیاتی شرکت‌ها را تعدیل نمی‌نماید. به این معنی که سازوکارهای حاکمیت شرکتی به‌طور مستقیم بر روی اجتناب مالیاتی شرکت‌ها تأثیر می‌گذارند و در این میان سرمایه فکری نقشی را ایفا نمی‌نماید. به‌طور خاص، نتایج تحقیق تأکید می‌نماید که حاکمیت شرکتی قوی، منجر به بهبود کیفیت گزارشگری مالی و درنهایت نیل به اهداف شرکت‌ها در خصوص اثربخشی اقدامات مربوط به برنامه‌ریزی‌های مالیاتی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Intellectual Capital and the Relation between Corporate Governance and Tax Avoidance

نویسندگان [English]

Mahdi Faghani ¹
Hamid Zarei ²
Moslem Saeidi ³
Sakineh Darsanj ²

¹ Assistant Professor of Accounting, University of Sistan and Baluchestan, Sistan and Baluchestan, Iran

² MS.c. in Accounting, University of Sistan and Baluchestan, Sistan and Baluchestan, Iran

³ Lecturer in Accounting, University of Sistan and Baluchestan, Sistan and Baluchestan, Iran

چکیده [English]

Lack of proper corporate governance mechanisms can pave the way for management opportunistic actions one of which is to lead tax avoidance activities towards their own benefits, which in turn may waste tax resources. The purpose of this paper is to investigate the effect of intellectual capital on the relation between corporate governance and tax avoidance of firms listed in Tehran Stock Exchange. The sample consists of 94 firms listed in Tehran Stock Exchange during the period from 2010 to 2015. The data is analyzed through regression model using panel data. The results indicate that intellectual capital does not modify the relation between corporate governance mechanisms and tax avoidance. This means that corporate governance mechanisms affect tax avoidance directly and intellectual capital does not play any role in it. In particular, findings show that strong corporate governance leads to improvement of financial reporting quality and, ultimately, helps the effectiveness of tax planning actions.

کلیدواژه‌ها [English]

Tax avoidance
Corporate Governance
intellectual capital

مراجع

بت شکن، محمدهاشم؛ رهبری، مهسا (1388). رابطه بین حاکمیت شرکتی و درآمد مالیاتی شرکتها. بصیرت: 42، 165-133.

جلیلی، آرزو؛ همتی، هدی (1390). حاکمیت شرکتی و عملکرد سرمایه فکری در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، حسابداری مدیریت: 4 (4). 24-13.

حساس یگانه، یحیی؛ حسنی، محمد و کاشانیان، شیوا (1390). مقاله راهبری: حاکمیت شرکتی منافع چه کسانی را باید تأمین کند؟، حسابدار: 240، 97-94.

حیدری، مهدی؛ بهمن، قادری و کفعمی، مهدی (1394). تبیین رابطه بین نظام راهبری شرکتی و سرمایه فکری از دیدگاه نظریه نمایندگی: رویکرد الگوسازی معادلات ساختاری، دانش حسابداری: 6 (22)، 152-131.

داراربی، رویا؛ وکیلی فرد، حمیدرضا و مشکین، مسعود (1392). رابطه بین جریان نقدی عملیاتی و سود عملیاتی با بازده سهام شرکتها و تأثیر عدم تقارن اطلاعاتی بر این روابط، حسابداری مدیریت: 6 (1)، 14-1.

دستگیر، محسن؛ محمدی، کامران (1388). سرمایه فکری: گنج تمام نشدنی سازمان، نشریه تدبیر: 214، 34-28.

دیانتی دیلمی، زهرا و شکراللهی، پریسا (1394). بررسی تأثیر نظام راهبری شرکتی بر رابطه بین اجتناب مالیاتی و ارزش و میزان نگهداشت وجه نقد، پژوهشهای تجربی حسابداری: 4 (3). 62-39.

دیدار، حمزه؛ منصورفر، غلامرضا و کفعمی، مهدی (1393). بررسی تأثیر سازوکارهای حاکمیت شرکتی بر شکاف مالیاتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بررسیهای حسابداری و حسابرسی: 4 (21)، 430-409.

ساعی، علی (1381). تحلیل آماری در علوم اجتماعی، چاپ سوم، تهران: نشر کیان مهر.

ستایش، محمدحسین؛ دهداری، الیاس و نمازی، نویدرضا (1390). بررسی تأثیر سازوکارهای حاکمیت شرکتی بر کارایی اجزای سرمایه فکری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، حسابداری مالی: 3 (10). 86-62.

قائمی، محمدحسین؛ شهریاری، مهدی (1388). حاکمیت شرکتی و عملکرد مالی شرکت‌ها، پیشرفتهای حسابداری: 1 (1). 128-113.

مجتهدزاده، ویدا (1382). نقش حسابداری مدیریت در انعکاس سرمایه فکری، ماهنامه حسابدار: 17، 9-7.

مشایخی، بیتا؛ سیدی، سیدجلال (1394). راهبری شرکتی و اجتناب مالیاتی، دانش حسابداری: 7 (20) 104-83.

مشایخی، بیتا؛ علی‌پناه، صبری (1394). تأثیر راهبری شرکتی بر رابطه بین اجتناب از مالیات و ارزش شرکت، پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی: 7 (25). 64-49.

ناظمی، امین؛ ممتازیان، علیرضا؛ صالحی نیا، محسن (1393). رابطه بین ساز و کارهای حاکمیت شرکتی و کارایی مدیریت موجودی کالا (مطالعه ی موردی: شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران)، مطالعات تجربی حسابداری مالی: 11 (42). 186-159.

نیکومرام، هاشم؛ حیدر، محمدزاده‌سالطه (1389). ارائه الگویی برای تبیین ارتباط بین حاکمیت شرکتی و کیفیت سود، حسابداری مدیریت: 3 (4)، 80-59.

Abor, J. , & Biekpe, N. (2007). Corporate governance, ownership structure and performance of SMEs in Ghana: implications for financing opportunities. Corporate Governance: The international journal of business in society: 7 (3) , 288-300.

Armstrong, C. S. , Blouin, J. L. , Jagolinzer, A. D. , & Larcker, D. F. (2015). Corporate governance, incentives, and tax avoidance. Journal of Accounting and Economics, 60 (1) ,1-17.

Auerbach, A. J. , Burman L. E. , & Siegel J. (2002). Capital gains taxation and tax avoidance: New evidence from panel data, National Bureau of Economic Research.

Berle, A. A. , & Means, G. G. C. (1991). The Modern Corporation and private property. Transaction publishers.

Botshekan, M. , and Rahbari‌, M. (1388‌). Corporate‌ governance about rights of shareholders in listed companies in Tehran Stock Exchange, Insight, 42‌,133‌-153‌. (In Persian).

Darabi, R. , Vakilifard, H. R. & Meshkin, M. (1392). The relationship between operating cash flow and operating profit with stock returns and the impact of information asymmetry in the relationship, Management Accounting, 6 (1) , 1-14. (In Persian).

Dastghir, M. , & Mohammadi, K. (1388). Intellectual Capital: An Endless Treasure of the Organization, Journal of tact, 214, 28-34. (In Persian).

Desai, M. A. , & Dharmapala, D. (2006). Corporate tax avoidance and high-powered incentives. Journal of Financial Economics, 79 (1) , 145-179.

Dhaliwal, D. S. , Huang, S. X. , Moser, W. J. , & Pereira, R. (2011). Corporate tax avoidance and the level and valuation of firm cash holdings, Available at SSRN: https: //ssrn. com/abstract=1905076

Dianatideilami, Z. , & Shokrollahi, P. (1394). The effect of corporate governance on the relationship between tax avoidance and the value-amount of cash holdings, Empirical Research in Accounting, 4 (3) , 39-62. (In Persian).

Didar, H. , Mansourfar, Gh. & kafemi, M. (1393). Investigating the Effect of Corporate Governance Mechanisms on Tax Distortion in Companies Accepted in Tehran Stock Exchange, Accounting and Auditing Reviews, 4 (21) , 409-430. (In Persian).

Fama, E. F. , & French, K. R. (2001). Disappearing dividends: changing firm characteristics or lower propensity to pay?. Journal of Financial economics, 60 (1) , 3-43.

Freire-Serén, M. J. , & i Martí, J. P. (2013). Tax avoidance, human capital accumulation and economic growth. Economic Modelling, 30, 22-29.

Friese, A. , Link, S. , & Mayer, S. (2008). Taxation and corporate governance—The state of the art. In Tax and corporate governance: 357-425. Springer, Berlin, Heidelberg.

Ghaemi, M. H. , & Shahriari, M. (1388). Corporate Governance and Financial Performance, Journal of Accounting advances: 1 (1) ,113-128. (In Persian).

Hanlon, M. , & Heitzman, S. (2010). A review of tax research. Journal of Accounting and Economics, 50 (2) , 127-178.

Hasasyeghaneh, Y. , Hasani‌, M. , & Kashanian‌, S. (1390). For whom corporate governance will provide benefits? Accountant: 240. 94-97. (In Persian).

Heidari, M. , Ghaderi, B. & kafemi, M. (1394). Explaining the relationship between corporate governance and intellectual capital from the perspective of agency theory: structural equation modeling approach, accounting knowledge, 6 (22) , 131-152. (In Persian).

Huseynov, F. , & Klamm, B. K. (2012). Tax avoidance, tax management and corporate social responsibility. Journal of Corporate Finance, 18 (4) , 804-827.

Jalili, A. , & Hemati, H. (1390). Corporate Governance and Intellectual Capital Performance in the Companies Accepted in Tehran Stock Exchange, Management Accounting, 4 (4) ,13-24. (In Persian).

Jensen, M. C. , & Meckling, W. H. (1976). Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership structure. Journal of financial economics, 3 (4) , 305-360.

Lanis, R. , & Richardson, G. (2012). Corporate social responsibility and tax aggressiveness: An empirical analysis. Journal of Accounting and Public Policy, 31 (1) , 86-108.

Li, J. , Pike, R. , & Haniffa, R. (2008). Intellectual capital disclosure and corporate governance structure in UK firms. Accounting and Business Research, 38 (2) , 137-159.

Marrakchi Chtourou, S. , Bedard, J. , & Courteau, L. (2001). Corporate governance and earnings management, Corporate Governance and Earnings Management (April 21).

Mashayekh, B. , & alipanah, S. (2015). The Impact of Corporate Governance on the Relationship between Avoidance of Taxes and Company Value, Journal of Financial Accounting and Auditing, 7 (25) , 49-64. (In Persian).

Mashayekh, B. , & Seyedi, S. J. (2015). Corporate Governance and Tax Avoidance, Accounting Knowledge, 7 (20) , 83-104. (In Persian).

Mirza, H. H. , & Azfa, T. (2010). Ownership structure and cash flows as determinants of corporate dividend policy in Pakistan, International Business Research, 3 (3) , 210-221.

Mojtahedzadeh, V. (2003). The role of management accounting in the reflection of intellectual capital, Accountant Monthly: 17,7-9. (In Persian).

Murphy, K. (2006). An examination of taxpayers’ attitudes towards the Australian tax system: Findings from a survey of tax scheme investors.

Nazemi, A. , Momtaziyan, A. & Salehinia, M. (2014). Relationship between Corporate Governance Mechanisms and Inventory Management Efficiency (Case Study: Companies Acquired in Tehran Stock Exchange) , Empirical studies of financial accounting, 42, 159-186. (In Persian).

Nikomaram, H. , & Mohammadzadesalete, H. (2010). Providing a Model for Explaining the Relationship between Corporate Governance and Earning Quality, Management Accounting, 3 (4) , 59-80. (In Persian).

Saeed, S. , Rasid, S. Z. A. , & Basiruddin, R. (2015). The mediating role of Intellectual capital in corporate governance and the corporate performance relationship. Mediterranean Journal of Social Sciences, 6 (5) , 209.

Sa'ei, A. (1381). Statistical Analysis in Social Sciences, Third Edition, Tehran: Kian Mehr Publication. (In Persian).

Safieddine, A. , Jamali, D. , & Noureddine, S. (2009). Corporate governance and intellectual capital: evidence from an academic institution. Corporate Governance: The international journal of business in society, 9 (2) ,146-157.

Setayesh, M. H, Dehdari, E. & Namazi, N. R. (1390). The Investigation of the Effect of Corporate Governance Mechanisms on the Performance of Intellectual Capital Components of Companies Accepted in Tehran Stock Exchange, Financial Accounting, 3 (10) ,62-86. (In Persian).

Titova, N. (2011). Application of value added intellectual coefficient (VAICTM) and calculated intangible value (CIV) in research: the lessons learnt. Latvijas Universitates raksti. Ekonomika. Vadības zinatne (Latvia).

Tsai, J. H. , Yu, J. , & Wen, S. Y. (2013). Intellectual capital, corporate governance and firm performance. Information Management and Business Review, 5 (10) , 482-491.