استخراج مولفه های زیست محیطی از گزارشات فعالیت هیئت مدیره شرکت ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حسابداری دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

2 استاد دانشگاه الزهرا

3 دانشیار گروه حسابداری دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

4 استاد گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

چکیده

 
کسب شناخت و درک کافی از نگرش شرکت‌ها نسبت به مسائل زیست­محیطی، اولین و شاید مهم­ترین گام در حوزه مطالعات گزارشگری مالی محیط زیست باشد که از طریق تحلیل محتوای گزارش فعالیت­ زیست­محیطی هیئت مدیره شرکت‌های بورسی به­عنوان شرکت‌های شاخص معرف جامعه حاصل می­شود. مطالعه حاضر، این مهم را با هدف استخراج کلمات و شاخص­های کلیدی و همچنین بررسی تفاوت افشا در صنایع مختلف دنبال می­کند. به منظور موشکافی عمیق، بخش زیست­محیطی گزارشات فعالیت­ هیئت مدیره شرکت‌های بورسی طی سال­های 90 تا 94 استخراج گردید و با استفاده از استقرا در روش تحلیل محتوای کیفی و به کمک نرم­افزار MAXQDA 12 Analytical Pro به بررسی این گزارشات پرداخته شد. نتیجه این پژوهش تعداد 15 کد مادر و 55 زیرکد است که گویای جریان حاکم بر گزارشات مذکور می­باشد. همچنین نتایج حاصل از بررسی تأثیر صنعت بر ارائه گزارشات زیست­محیطی تأیید فرضیه پژوهش را به همراه دارد که بیانگر معناداری تفاوت نوع افشا در صنایع مختلف است. جهت شناخت و مقایسه عمیق­تر، تفسیرهای متفاوتی از نتایج خروجی نرم­افزار ارائه شده است. همچنین ویژگی شرکت‌هایی که گزارشات مشابهی منتشر کرده­اند، بررسی و تجزیه و تحلیل شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Extraction of Environmental Indicators from the Board of Directors' Report, Using Qualitative Content Analysis

نویسندگان [English]

  • Nahaleh Hayati 1
  • Rezvan Hejazi 2
  • Seyyed Ali Hosseini 3
  • Susan Bastani 4
1 Ph.D Student, Department of Accounting, Faculty of Social Sciences and Economics, Alzahra University, Tehran, Iran.
2 Full Prof., Department of Accounting, Faculty of Social Sciences and Economics, Alzahra University, Tehran, Iran.
3 Associate Prof., Department of Accounting, Faculty of Social Sciences and Economics, Alzahra University, Tehran, Iran
4 Full Prof., Department of Social Sciences, Faculty of Social Sciences and Economics, Alzahra University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Understanding firms' attitude towards environmental issues is the first and perhaps the most important step in the environmental reporting research area. This is achieved through the content analysis of listed firms' board of directors' reports of environmental activities. The current study is aimed to extract key words and indicators and investigate the difference of disclosure in different industries. To do this, the environmental section of listed firms' board of directors' reports of environmental activities from 2011 to 2015 is examined using the induction approach in qualitative content analysis method and by MAXQDA 12 Analytical Pro software.The results represent 15 parent codes and 55 subcodes indicating the scenarios ruling on these reports. Also, results from evaluating impacts of industry on providing environmental reports confirm the research hypothesis, which indicates a significant difference in disclosures of different industries. In order to understand and compare more deeply, different interpretations of the software outcomes are represented and also the characteristics of the firms with similar reports, have been analyzed

کلیدواژه‌ها [English]

  • board of directors' report
  • Environmental Accounting
  • content analysis
منابع
تبریزی، منصوره. (1393). تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی. فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 64، بهار 1393، صفحات 105-138.
حاجیها، زهره.، سرفراز، بهمن. (1393). بررسی رابطه بین مسئولیت­پذیری اجتماعی شرکت‌ها و هزینه حقوق صاحبان سهام در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش­های تجربی حسابداری، سال چهارم، شماره 14، زمستان 1393، صفحات 105-123.
حساس­یگانه، یحیی.، برزگر، قدرت­اله. (1392). ارائة مولفه­ها و شاخص­های بعد اجتماعی مسئولیت شرکت‌ها و وضعیت موجود آن در ایران. فصلنامه مطالعات توسعة اجتماعی-فرهنگی. دوره دوم، شماره 1، تابستان 1392، صفحات 209-234.
دانایی فرد، حسن.، الوانی، سیدمهدی.، آذر، عادل. (1394). روش­شناسی پژوهش کیفی در مدیریت؛ رویکردی جامع. تهران: انتشارات صفار.
عباسی، ابراهیم.، محمدی، فرهاد. (1391). بررسی گزارشگری مالی عملکرد زیست­محیطی شرکت‌های آلاینده پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه حسابداری سلامت، دوره اول، شماره 1، تابستان 1391، صفحات 33-46.
کریپندورف، کلوس. (1980). تحلیل محتوا؛ مبانی روش­شناسی، هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
مهدوی، غلامحسین.، دریائی، عباسعلی.، علی­خانی، رضیه.، مران جوری، مهدی. (1394). بررسی رابطه بین اندازه شرکت، نوع صنعت و سودآوری با افشای اطلاعات حسابداری زیست­محیطی و اجتماعی. پژوهش­های تجربی حسابداری، سال چهارم، شماره 15، بهار 1394، صفحات 87-103.
8 (1997) , 293- 310.
Abbasi, Ebrahim. , Mohammadi, Farhad. (2012). A Survey of Financial Reporting of Environmental Performance of Polluting Companies on Tehran Stock Exchange. Quarterly Journal of Health Accounting, , 1 (1) , 33-46. (In Persian)
Baker, C. Richard. , Bettner, Mark S. (1997). Interpretive and Critical Research in Accounting: A Commentary on its Absence from Mainstream Accounting Research. Critical Perspectives on Accounting,
Buccina, Stacie. , Chene, Douglas. , Gramlich, Jeffrey. (2013). Accounting for the environmental impacts of Texaco’s operations in Ecuador: Chevron’s contingent environmental liability disclosures. Accounting Forum, 37 (2013) , 110–123
Burgwa, Dion van de. , Vieira, Rui José Oliveira. (2014). Environmental Disclosure Determinants in Dutch Listed Companies. R. Cont. Fin. – USP, São Paulo, 25 (64) , 60-78.
Chen. , Jennifer C. , Roberts, Robin W. (2010). Toward a More Coherent Understanding of the Organization–Society Relationship: A Theoretical Consideration for Social and Environmental Accounting Research, Journal of Business Ethics, 97 (2010) , 651–665.
Danaee fard, Hassan, Alvani, Seyyed Mahdi. , Azar, Adel. (2015). The Methodology of qualitative research in management: a Comprehensive Approach, Tehran: Safar publications. (In Persian)
Deegan, Craig. (2002). The legitimising effect of social and environmental disclosures- a theoretical foundation. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 15 (3) , 282-311.
Desir, Rosemond. , Fanning, Kirsten. , Pfeiffer, Ray J. (2010). Are Revisions to SFAS No. 5 Needed? Accounting Horizons, 24 (4) , 525–545.
Freedman, Martin. , Patten, Dennis M. (2004). Evidence on the pernicious effect of financial report environmental disclosure, Accounting Forum, 28 (2004) , 27–41.
Hajiha, Zohreh. , Sarfaraz, Bahman. (2015). The Relation between Corporate Social Responsibility and Cost of Equity Capital of Firms Listed in Tehran Stock Exchange. Journal of Empirical Research in Accounting, 4 (2) ,105-123. (In Persian)
Hassas yeganeh, Yahya. , Barzegar, Ghodratollah. (2013). Identifying the Components and Indicators of Corporate Social Responsibility in Iran. Quarterly Journal of Socio-Cultural Development Studies, 2 (1) , 209-234. (In Persian)
Hsieh, Hsiu-Fang. , Shannon, Sarah E. (2005) Three Approaches to Qualitative Content Analysis. QualitativeE Health Research, 15 (9) , 1277-1288.
Jones. , Michael John. (2010). Accounting for the Environment: Towards a Theoretical Perspective for Environmental Accounting and Reporting. , Accounting Forum, 34, 123 – 138.
Kartaltepe Behram, Nihal. (2015). A Cross-Sectoral Analysis of Environmental Disclosures in a Legitimacy Theory Context. Journal of Management and Sustainability, 5 (1). 20-37.
Krippendorff, Klaus. (1980) Content Analysis: An Introduction to its Methodology, Hooshang nayebi, Tehran: Nashreney. (In Persian)
Mahdavi, Gholam Hosein. , Daryaei, Abbas Ali. , Alikhani, Razieh. , Maranjory, Mehdi. (2015). The Relation of Firm Size, Industry Type and Profitability to Social and Environmental Information Disclosure. Journal of Empirical Research in Accounting, 4 (3) , 87-103. (In Persian)
Mobus, Janet Luft. (2005). Mandatory environmental disclosures in a legitimacy theory context. Accounting, Auditing & Accountability Journal,. 18 (4) , 492 – 517
Salama, Aly. , Dixon, Robert. , Habbash, Murya. (2012). An Examination of Environmental Disclosures in UK Corporate Annual Reports. Journal of Accounting – Business & Management, 19 (1) , 19-42.
Staden, Chris J. van. , Hooks, Jill. (2007). A comprehensive comparison of corporate environmental reporting and responsiveness. The British Accounting Review, 39 (2007) , 197–210.
Tabrizi, Mansooreh. (2014). Inductive and Deductive Perspectives on Qualitative Content Analysis. Quarterly Journal of Social Sciences, 21 (64) , 105-138. (In Persian)
Thistlethwaite, Jason. (2011). Counting the Environment: The Environmental Implications of International Accounting Standards. Global Environmental Politics, 11 (2) , 75-97.